Tükenmişlik Sendromu

Son yıllarda çalışma yaşamının gitgide daha fazla yıpratıcı olması ve çalışma saatlerinin uzunluğu pek çok insanın psikolojik sınırını zorlar duruma geldi. İş yerinde daha fazla zaman geçirmek özel hayata daha az zaman ayırmanın sonucunda insanlar kendisini mutsuz ve bitkin hissediyor. Eğer sizde kendinizi yorgun, bitkin, başarısız, işe gitmekte isteksiz hissediyorsanız belki tükenmişlik sendromu sizi de etkisi altına almış olabilir.

Tükenmişlik sendromu, iş yerinde yoğun çalışma temposu ve işi gereği başkalarıyla yoğun etkileşim, iletişim içinde olunması sonucunda, kişinin kendisini fiziksel, duygusal ve zihinsel olarak tükenmiş hissetmesidir.

Tükenmişlik sendromu üç bileşeni bulunmaktadır. Bunlar; duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel beceridir. Duygusal tükenme, kişinin içinde bulunduğu durumdan kaynaklanan ruhsal sorunlarla mücadele edecek kaynaklarının tükenmesini ifade etmektedir. Duyarsızlaşma, duygusal tükenmenin ardından kişinin iş yaşamında ilişkisi olduğu kişilere karşı katı, anlayışsız davranışlar sergilemesini ve onlarla ilişkilerini sınırlandırmasını ifade etmektedir. Kişisel beceri ise, kişinin kendisine karşı olumsuz değerlendirmelerde bulunarak başarı ve yeterlilik duygusunun azalmasını ifade etmektedir.

Tükenmişlik sendromunun nedenleri arasında çalışma saatlerinin fazlalığı, unvan artışının olmaması, iş güvenliği sorunlarının olması, verilen kararlarda söz sahibi olamama, iş yerinde duygusal ya da cinsel taciz, iş tanımının net olmaması, üstlerin tutarsız davranışları, yoğun baskı altında çalışma, sosyal destek yetersizliği gibi faktörler sayılabilir.

Bu durumun kişinin üzerinde pek çok olumsuz etkisi bulunur. Bunlar arasında;

• sıkça yaşanan baş ağrıları, kas ağrıları, mide rahatsızlıkları gibi bedensel yakınmalar
• kronik yorgunluk
• enerjide azalma
• uykusuzluk
• çökkün, mutsuz, ümitsiz, güvensiz hissetme
• işe karşı ilgiyi yitirme, kendini iş yerine ait hissetmeme
• kendini güçsüz ve yetersiz hissetme
• diğer kişilere karşı (iş ve sosyal yaşamda) toleransın azalması ve tartışmada artış vardır.

Son olarak şunu söylemem gerekir ki tükenmişlik sendromu uluslararası alanda tanı olarak belirtilmemiştir. Örneğin Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nda tükenmişlik sendromu yer almamaktadır. Tabi bu durum bizim tükenmişlik sendromunu dışlayacağımız ve böyle bir sorun yaşayan kişiyle ilgilenmeyeceğimiz anlamına gelmemelidir. Uzun sürede etkileri ortaya çıkan ve kişiyi duygusal olarak oldukça yıpratan böyle bir durumda psikolojik yardım almak en doğrusudur.