Sonbaharın Ruh Sağlığımız Üzerine Etkileri: Mevsimsel Duygudurum
Bir mevsimin bitmesi ve bir diğerinin başlaması tüm canlıları farklı şekilde de olsa “etkileyen” bir döngüdür. Bizler için ise şunu söyleyebiliriz; “mevsimler değişmeye başladı duygudurumumuz da bu durumdan nasibini aldı”. Sonbaharın gelmesi ve havaların soğumaya başlamasıyla çevrenizde “bu aralar sabahları zor uyanıyorum”, “sanki enerjim bitmiş gibi” ya da “isteksizlik geldi bu aralar üzerime dışarıya çıkmak istemiyorum” şeklindeki ifadeleri duymuşsunuzdur. Peki neden böyle bitkin, isteksiz, halsiz, mutsuz hissediyoruz? Gelin birlikte bu soruya cevap arayalım.
Sonbahara geçişimizle beraber geceler uzamaya gündüzler kısalmaya başladı. Bununla birlikte güneş ışığını daha az görmeye başladık. Temel etki de zaten bu iki durumda gizli denebilir.
Sonbaharda gecelerin uzamasıyla birlikte melatonin hormonunda artış gözlenir. Melatonin hormonu; karanlıkta daha fazla salgılanan, uyku uyanıklık döngüsünü ayarlayan, vücutta fazla salınımı uykuda geçen süreyi arttıran hormondur. Kısaca melatonin arttıkça daha fazla uykulu hisseder ve daha fazla uyuruz. Ayrıca melatonin yüksekliği sersemlik ve dikkati odaklamada zorluk yaşamamıza da sebep olur. İşte bu nedenlerle daha fazla uyumak istersiniz, yataktan çıkmak zulüm gelir ve kendinizi bitkin hissedersiniz.
Bir de tabi sonbaharda güneş ışığına maruz kalma süremiz azalıyor, gündüzler daha kısa oluyor. Bu durumda serotonin hormonunun az salgılanmasına neden oluyor. Biliyoruz ki serotonin gün ışığında, güneş ışığında daha fazla salgılanır. Serotonin hormonu yani herkesin bildiği ismiyle mutluluk hormonu; olumlu duyguları arttırır, enerjiyi arttırır, iştahı azaltır. Kısaca sonbaharda serotonin hormonunun salgılanmasındaki düşüşün, ruh sağlığımız üzerinde olumsuz etkileri olduğunu söylemek mümkündür.
Tüm bunlara ek olarak son bir bilgi; yılın belli zamanında yani sonbahar ve kış aylarında depresif semptomların artışı, yılın diğer zamanlarında yani ilkbahar ve yaz aylarında ise depresif semptomların ortadan kalkması şeklinde seyreden duygudurum “mevsimsel duygudurum bozukluğu” olarak adlandırılmaktadır.
Diyeceksiniz ki bizler bu durumda ne yapmalıyız? Sonbaharın gelmesinin bu tür olumsuz etkilerini aza indirmek mümkün. Bu dönem egzersiz yapmak, yoga ya da meditasyon yapmak, güneşli günlerde dışarıya çıkıp yürüyüş yapmak, kendinizi iyi hissettirecek bir hobiyle meşgul olmak, günlük ihtiyacınızdan daha fazla uyumamak daha iyi hissetmenizi sağlayacaktır. Ama en önemlisi sosyal destek sanırım. Mümkün oldukça arkadaşlarınızla vakit geçirin ve birlikte bir şeyler yapın. Tüm bunların daha iyi hissetmenizi sağlayacaktır. Eğer hala kendinizi iyi hissetmiyorsanız işte o zaman bir ruh sağlığı uzmanıyla görüşmenizde fayda var derim.
