Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB)

Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) kişide hem obsesyonların hem de kompulsiyonların birlikte görüldüğü kaygı bozukluğudur. Kişiyi rahatsız eden ve istemsiz şekilde ortaya çıkan düşünceler, zihinsel imgeler ya da dürtülere “obsesyon” denir.

Kişiler obsesyonlarının anlamsızlığını ve aşırılığını kabul eder. Çoğunlukla rahatsızlık veren düşünceleri, zihinsel imgeleri ve dürtüleri bir şekilde önlemeye (düşünmemeye çalışmak, dikkat dağıtıcı bir işle meşguliyet v.b.) çalışırlar. Fakat önleme çabaları işe yaramaz ve obsesyonlar yeniden belirir. Kişinin obsesyonel düşünceler, imgeler ya da dürtüler nedeniyle oluşan kaygısını azaltmak için başvurduğu davranışlar ya da zihinsel eylemlere ise “kompulsiyon” denir. Kişiler kompulsiyonlarının saçma olduğunu bilseler bile kendilerini durdurmayı başaramaz.

Herkesin hayatının bazı dönemlerinde rahatsız edici düşünceler zihninde belirir. Ama obsesif-kompulsif bozukluğu olan bir kişinin günlük işleri, eğitim yaşamı, sosyal ilişkileri, iş yaşamı bu rahatsızlıktan ciddi şekilde etkilenir. Bir süre sonra obsesyonlar ve kompulsiyonlar kişinin günlük yaşamında zamanın çoğunu işgal eder hale gelir ya da yarattığı yüksek sıkıntı nedeniyle aile, sosyal, iş, eğitim gibi önemli alanlarda işlevselliğini kaybetmesine neden olur.

OKB genellikle 20’li yaşlarda başlar. Fakat nadirde olsa çocuklukta da görülebilir. Yaygın olarak kadınlarda görülme sıklığı daha yüksektir. Tabi bu açıklama erkeklerde görülmediği anlamına gelmesin. OKB erkeklerde de görülebilmektedir.

Sıklıkla görülen obsesyonlar arasında aşağıdakiler yer almaktadır:

• Bulaşma (kirlilik, mikrop ya da hastalık gibi)
• Şüphecilik (ocağın altını kapadım mı, kapıyı kilitledim mi gibi)
• Saldırganlık (genellikle sevilen birine ya da bir başkasına zarar vermekten korkmak gibi)
• Düzen ve simetri
• Cinsellikle ilgili (utanç verici ya da ahlaki olmayan şeyler düşünme, hayal etme, söyleme korkusu gibi)
• Dinle ilgili (günah olan şeyler düşünme, hayal etme, söyleme korkusu gibi)

Sıklıkla görülen kompulsiyonlar arasında aşağıdakiler yer almaktadır:

• Aşırı temizleme, yıkama ya da yıkanma (elleri çok sık yıkamak, evdeki eşyaları çok sık temizlemek gibi)
• Kontrol etme (ocağın kapandığını tekrar tekrar kontrol etmek gibi)
• Tekrarlama davranışları (ışığı 15 kez açıp kapamak gibi)
• Nesneleri belli bir düzen içinde yerleştirme
• Zihinsel eylemler (aynı kelimeyi ya da duayı defalarca tekrarlamak gibi)

OKB’nin tedavisinde hem terapi hem de ilaç tedavisi etkilidir. Sadece ilaç tedavisi iyilik halini getirsede ilaç kullanımı sonlandıktan sonra belirtilerin tekrarlama olasılığı çok yüksektir. Sadece terapi ise iyilik halini getirir ve buna ek olarak terapi sonlandıktan sonra belirtilerin tekrarlama olasılığını da oldukça düşürür. Ancak bazı durumlarda her iki tedavinin (terapi ve ilaç) birlikte uygulanması gerekebilir.